OKRES PO NIEMOWLĘCY
Podział na
poszczególne okresy życia dziecka, zastosować w poradniku, jest podziałem
umownym. Wiadomo, że granice miedzy poszczególnymi etapami rozwojowymi są
płynne i nie dadzą się ściśle ustalić, ponieważ rozwój dziecka jest procesem
ciągłym. Podział na okresy życia ma nam tylko ułatwić zwrócenie uwagi na pewne
charakterystyczne cechy w poszczególnych fazach rozwojowych, a także pozwolić
na poznanie niektórych praw rządzących rozwojem dziecka. Okres poniemowlęcy,
zwany również żłobkowym, trwa dwa lata. Zaczyna się po ukończeniu pierwszego
roku, a kończy pod koniec roku trzeciego. Podobnie jak w rozdziałach
poprzednich, najpierw omówimy niektóre zasady oceny rozwoju psychomotorycznego
dziecka w wieku żłobkowym. Cechą charakterystyczną dla okresu noworodokowego
było przystosowanie się dziecka do nowych warunków otoczenia. Okres niemowlęcy
charakteryzował się bardzo szybkim wzrastaniem, natomiast okres poniemowlęcy,
to przede wszystkim zdobywanie przez dziecko samodzielności. W okresie tym
obserwujemy wyraźnie zwolnienie tempa rozwoju fizycznego. W drugim roku życia
dziecko rośnie już tylko 12 cm w ciągu całego roku, a waga jego ciała zwiększa
się tylko o 2 kg. Począwszy od trzeciego roku tempo wzrastania „na
długość" jeszcze bardziej maleje i wynosi około 6 cm rocznie. Obserwując
dziecko w tym okresie wydaje nam się, że wyraźnie schudło. Otóż jest to tylko
pozorne chudnięcie, ponieważ w związku z podjęciem przez dziecko wielu nowych
czynności i funkcji samodzielnego poruszania się ilość tłuszczu odkładającego się
teraz w skórze jest znacznie mniejsza niż w okresie niemowlęcym. Dostarczone z
pożywieniem kalorie spożytkowane są dla rozwoju narządu ruchu, mięśni i kośćca.
Wyraźnie zaczynają się zmieniać proporcje ciała. Dziecko staje się teraz
bardziej proporcjonalne, a jego kształty bardziej zbliżone są wyglądem do
sylwetki człowieka dorosłego. W okresie poniemowlęcym z dnia na dzień wzrasta
ruchliwość i sprawność ruchowa dziecka. Najpierw pojawiają się próby
samodzielnego stania, potem dziecko zaczyna chodzić, a później biegać i skakać,
co sprawia mu widoczną przyjemność. Powoli formuje się sklepienie stopy, która
w okresie niemowlęcym, dzięki poduszce tłuszczowej, robiła wrażenie
płaskostopia. Szybko rozwija się mowa dziecka. Pojedyncze sylaby lub
najprostsze wyrazy wypowiadane w wieku niemowlęcym zaczynają ustępować teraz
dłuższym słowom, a potem zdaniom. Duża ruchliwość dziecka w tym okresie sprzyja
zmęczeniu i może spowodować zmniejszenie łaknienia. W wieku tym nie działa
jeszcze czynnik emocji. Podobnie szybko jak mięśnie, męczy się również
ośrodkowy układ nerwowy. Dlatego właśnie dziecko w tym wieku nie potrafi długo
skoncentrować się na jednej czynności i jego zainteresowania zmieniają się co
chwilę. Dziecko w wieku poniemowlęcym powinno już dobrze opanować funkcję
świadomego oddawania moczu i kału. Próby sadzania na nocniczku można już
podejmować w 10 miesiącu życia. Pęd do samodzielności przejawia się w
powtarzanych często słowach „siama, ja siama" itp. Wzrastające
zaciekawienie otoczeniem daje o sobie znać przez zadawanie niezliczonej liczby
pytań w formie ,,co to" i „dlaczego". Przejawem „wyzwalania
się" spod ucisku i kurateli otoczenia są słowa „nie chcę", „nie
będę" itp. Prześledźmy teraz umiejętności psychomotoryczne dziecka w
zależności od jego wieku. W 15 miesiącu dziecko chodzi samodzielnie, zamyka i
otwiera pudełko, ściąga i rzuca przedmioty, mówi ze zrozumieniem kilka słów i.
wykonuje proste polecenia osób dorosłych. W 21 miesiącu schodzi ze schodów za
pomocą osoby dorosłej, umie budować wieżę z kilku klocków, pokazuje obrazki w
książce, sygnalizuje swoje potrzeby fizjologiczne. W 24 miesiącu chodzi i biega
pewnie, schodzi ze schodów bez pomocy osób dorosłych, kopie piłkę, zaczyna
bazgrać, dużo mówi zdaniami i woła domowników po imieniu, naśladuje dorosłych
(np. usypia i karmi lalkę), ma poczucie własności, niechętnie bawi się z innymi
dziećmi, woli towarzystwo dorosłych i oczekuje pieszczot. W 30 miesiącu chodzi
po schodach jak dorosły, biega swobodnie po ulicy, popycha przed sobą zabawki i
dobrze nimi kieruje, rysuje kreski i kółka, opowiada o swoich przeżyciach, chce
wszystko zrobić samo, jest wrażliwe na pochwały i nagany, złości się i wyrywa
zabawki, zaczyna różnicować płeć i interesuje się nią, a także rozpoznaje drogę
do domu. W 36 miesiącu, a więc pod koniec okresu żłobkowego, rzuca piłkę,
podskakuje przy muzyce,buduje całe domki z klocków, lubi się bawić w piasku i
plasteliną, mówi dość gramatycznie, używa zdań złożonych, lubi zabawę
tematyczną (w fryzjera, sklep itp.), chętnie się bawi samo, jest moicj,
wybuchowe i płaczliwe, ma w pełni opanowane funkcje fizjologiczne. W okresie
tym kończy się proces zarastania ciemiączek (około 1820 miesiąca życia).
Dziecko trzyletnie ma już komplet zębów mlecznych, zmysły funkcjonują zupełnie
poprawnie. Przewód pokarmowy dziecka dwuletniego jest pełnosprawny, jak u
człowieka dorosłego, pod względem wydzielania soków trawiennych i enzymów.
Zmniejsza się częstotliwość oddawania moczu i kału oraz liczba oddechów i
uderzeń serca na minutę. Wydłuża się systematycznie czas czuwania, a skraca
okres snu. Niezależnie od snu nocnego, który powinien trwać 12 godzin, dziecko
może sypiać 12 godziny w ciągu dnia, jeśli odczuwa taką potrzebę. Sprawę tę
należy potraktować indywidualnie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz