środa, 17 lipca 2013

JAK PRZYGOTOWAĆ DZIECKO DO PÓJŚCIA DO PRZEDSZKOLA-INFORMACJE DLA RODZICA

    1. Raz podjęta decyzja powinna być konsekwentnie realizowana. Rodzice muszą być przekonani, że pójście dziecka do przedszkola jest decyzją najlepszą dla nich, jak i dla niego. Na pewno trzeba dziecko oswoić z myślą pójścia do przedszkola i cierpliwie tłumaczyć: Mama chodzi do pracy. Tatuś chodzi do pracy. Siostra do szkoły. W domu nikogo nie ma i ty musisz chodzić do przedszkola. Nie należy zaś pytać dziecka: Chcesz chodzić do przedszkola? Chcesz bawić się z dziećmi? Co zrobicie, gdy dziecko odpowie , że nie chce?! W miarę możliwości bądźmy spokojni i zdecydowani, nasz niepokój może udzielić się dziecku.

    2. Nastaw dziecko pozytywnie. Opowiadając dziecku o przedszkolu, mów tylko pozytywnie: W przedszkolu jest dużo dzieci, które bawią się kolorowymi zabawkami. Dobrze jest też powiedzieć dziecku kto będzie je przyprowadzał , a kto odbierał z przedszkola. Zdarza się, że rodzice, straszą przedszkolem i nauczycielkami, co nastraja negatywnie: Już pani w przedszkolu nauczy cię porządku! Zapewnijmy dziecko o naszej miłości i o tym , że na pewno mama go odbierze.

    3. Ucz dziecko samodzielności. Pierwsze dni pobytu w przedszkolu to duży stres, który narasta w przypadku gdy dziecko jest mało samodzielne. Dziecko odczuwa wówczas stres: Czy pani tak jak mama podciągnie majteczki?, Czy ubierze w szatni?. Aby ten stres zminimalizować należy wcześniej zadbać, by dziecko radziło sobie w takich sytuacjach jak: zgłaszanie potrzeb fizjologicznych, samoobsługa w toalecie – zdejmowanie i podciąganie majteczek, korzystanie z papieru toaletowego, mycie rąk i wycieranie w ręcznik ubieranie i rozbieranie się ( przynajmniej podejmowania takich prób), siedzenie podczas posiłku i trzymanie łyżki ,widelca, a także gryzienia. Te czynności są opanowane przez małe dziecko, o ile tylko pozwoli mu się je w domu wykonywać samodzielnie.

    4. Nie wprowadzaj atmosfery pośpiechu, tylko czule, ale stanowczo pożegnaj się z dzieckiem. Nie jest wskazane przyprowadzanie dziecka do przedszkola w ostatniej chwili – zwłaszcza w pierwszych dniach. Pośpiech podczas rozbierania i zniecierpliwienie temu towarzyszące wprowadza dziecko w stan niepokoju. Śpiesząc się nie mamy czasu na uśmiech i pochwałę. Sami wtedy rozbieramy dziecko, a potem dziwimy się i narzekamy, ze dzieci samodzielnie nie podejmują takich działań. Zachowując się w taki sposób skutecznie je do tego zniechęcamy. Pożegnajmy się z dzieckiem w szatni czule ale krótko i bez łez. Nie należy pytać: Czy mogę już iść?, ani ponaglać: Szybciej się rozbieraj! Małe dziecko nie ma poczucia czasu, dlatego zapewnienia: Zaraz po ciebie przyjdę , Tylko chwilę tu pobędziesz, Zaraz wrócę ...nie mają dla niego żadnego znaczenia. Zdecydowanie lepiej jest powiedzieć: Będę po ciebie jak zjesz podwieczorek. Takie informacje są dla dziecka zrozumiałe. Bardzo ważne jest dotrzymywanie słowa. Daje ono dzieciom poczucie bezpieczeństwa.

    5. Poświęć dziecku więcej czasu niż zwykle. Pierwsze dni pobytu dziecka w przedszkolu to trudny okres dla dzieci i rodziców. Dlatego szczególnie w tych dniach warto okazać dziecku więcej zainteresowania. Trzymając na kolanach zapytać: Co robiłeś dzisiaj w przedszkolu? Z kim się bawiłeś? Nie należy zadawać pytań: Co dzisiaj jadłeś na obiad? Czy pani cię karmiła? Dlaczego wszystkiego nie zjadłeś? itp. Odpowiedzi na te pytania są ważne tylko dla rodziców a nie dla dzieci. W rozmowie z dzieckiem należy położyć nacisk na jego samopoczucie w przedszkolu, relacje z kolegami, podejmowanie zabawy oraz samodzielność. Chwalmy za jego dzielność i umiejętność radzenia sobie w każdej sytuacji. Jeżeli bardzo płakało, powiedzmy mu, że wszyscy ludzie denerwują się robiąc coś pierwszy raz, ale po kilku dniach czują się pewniej – tak będzie i z nim.

    6. Pluszowa zabawka pomoże przetrwać trudny czas w pierwszych dnia w przedszkolu. Dziecku łatwiej będzie przeżyć rozstanie z rodzicami i chętniej wejść do sali zabaw, trzymając pod pachą swojego pluszaka. Zabawka będzie dziecku przypominała dom rodzinny. Nie należy jednak dawać dziecku malutkiej zabawki (bo łatwo ją zgubić) ani zabawki bardzo drogiej, atrakcyjnej (wszystkie dzieci mogą chcieć się nią bawić, co zrodzi konflikt).

    7. Przyzwyczajaj dziecko do przedszkola stopniowo. Małe dzieci szybko się meczą z powodu nadmiaru wrażeń i hałasu. Dlatego należy je przyzwyczajać do przedszkola poprzez stopniowe wydłużanie czasu pobytu.

    8.Nauczyciel zna twoje dziecko – rozmawiaj z nim i ufaj mu. Dzieci po powrocie z przedszkola najczęściej opowiadają o różnych zdarzeniach, które miały miejsce w przedszkolu. Słuchaj wszystkiego z uwagą, ale nie komentuj, nie pouczaj. Porozmawiaj z nauczycielem jeśli fakty i zdarzenia budzą twoje wątpliwości, wydają się niewiarygodne albo cię cieszą. Dzieci mają bujną wyobraźnię, dlatego w razie wątpliwości skonfrontuj to, co wiesz, z nauczycielem. On pomoże ci w ustaleniu przyczyny, podpowie, jak im zaradzić, ale także udzieli rzetelnej informacji o twoim dziecku, jego rozwoju i postępach. Tylko współpraca z nauczycielem, oparta na wzajemnym zaufaniu, przyniesie oczekiwane rezultaty.


    Rodzicu pamiętaj nawet jeśli znajdziesz idealne przedszkole i dobrze przygotujesz dziecko, i tak Twój maluch ma prawo wyrażać niezadowolenie i sprzeciw- w końcu w jego życiu zaszła radykalna zmiana i potrzeba czasu, aby ją zaakceptował.
    Jeśli przetrwacie pierwszy miesiąc , dalej będzie już z górki i tylko patrzeć jak Twój maluch z przejęciem opowie Ci o swych pierwszych przyjaźniach.

PLANOWANIE PRACY W PLACÓWKACH OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH


.
PLANOWANIE PRACY W PLACÓWKACH OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH
PLANOWANIE polega na obmyślaniu doboru i kolejności przewidywanych działań z jednoczesnym postanowieniem podjęcia działań właśnie według obmyślonego toku.
Planować to znaczy stawiać sobie cel i obmyślać środki tego celu. Oba określenia uzupełniają się wzajemnie. Zgodnie z tym planowanie obejmuje:
-dobór właściwych celów
- obmyslanienie działań dla osiągnięcia celów
- postanowienie realizacyjne
Całość procedury planistycznej można przedstawić następująco: proces planowania(układ operacji myślowych i rozpoznawczych) -> projekt plany-> postanowienie o realizacji projektu-> plan pracy
Każdy plan pracy opiekuńczo- wychowawczej powinien zawierać wyraźne sformułowane: cele i założenia, przewidywane zadania, środki realizacji, podmiot realizacji zadań i celów oraz czas realizacji zadań. Plan taki ma z konieczności, a także z tytułu wymagań formalnych, postać zapisu i dokumentu
Plan pracy powinien być narzędziem działalności zorganizowanej. W planie powinny być zawarte nie tylko zadania, aby wiedzieć „co robić”, ale również wartości, aby wiedzieć „po co mamy robić”.
Realizacja planowanych zadań wymaga wykorzystania odpowiednich do tego środków, takich jak:
- środki materialne ( żywność, mieszkanie, wyposażenie, pieniądze)
- względnie stałe ogólnozakładowe elementy organizacji
- sposoby, metody wcielania w życie przyjętych założeń i realizacji planowanych zadań
- formy wychowania, czyli formy realizacji zadań wychowawczych
Plan pracy opiekuńczo- wychowawczej składa się z 4 podstawowych części:
1. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNO- WNIOSKOWA—jest o to pierwszy nieodzowny „krok” w opracowaniu planu pracy, polega to przede wszystkim na prowadzeniu przez dłuższy okres obserwacji rzeczywistości opiekuńczo- wychowawczej i wyciągnięciu wniosków pozwalających na formułowanie celów i zadań w dalszych częściach planu
2. CZĘŚĆ OPIEKUŃCZA- stanowi sumę różnych przedsięwzięć służących osiąganiu optymalnego stanu zaspokojenia potrzeb podopiecznych (tworzenie warunków materialno-organizacyjnych- odpowiednie warunki mieszkalne grupy, jej właściwa struktura organizacyjna; tworzenie warunków psychologicznych , różnorodne czynności opiekuńczo- zaspakajające potrzeby podopiecznych bezpośrednio)
3. CZĘŚĆ WYCHOWAWCZA- powinna zawierać przedsięwzięcia służące dokonywaniu pożądanych zmian osobowościowych wychowanków polegające na:
- zapobieganiu występowania zachowań sprzecznych z przyjętym systemem wartości społeczno-moralnych
- hamowaniu i ograniczaniu wszelkiego rodzaju ujemnych nawyków i przyzwyczajeń
- modyfikowanie takich dążeń i zainteresowań wychowanków, które budzą uzasadnione wątpliwości
- rozwijaniu i utrwalaniu postaw społecznie akceptowanych
4. CZĘŚĆ DOSKONALENIA PRACY- są to przedsięwzięcia mające na celu postępujące doskonalenie życia i działalności placówki tak, aby zbliżyć je w miarę potencjalnych i realnych możliwości do przyjętego modelu-wzorca

ZASADY PLANOWANIA:
- innowacyjność treści- wskazane jest ujmowanie do planu tylko takich celów, założeń i zadań, które są innowacyjne w stosunku do aktualnego wyjściowego stanu rzeczy
- hierarchia potrzeb i wartości- zakłada taki dobór w planie celów, założeń i zadań, które w danych warunkach można uznać za obiektywnie najbardziej uzasadnione, to jest odpowiadające podstawowym potrzebom podopiecznego.
- realność zamierzeń- oznacza wykonalność planu z pełnym wykorzystaniem istniejących sił i środków oraz możliwości jego realizatorów
- adekwatna strukturyzacja- oznacza tworzenie takiego planu, który byłby odpowiedni do rzeczywistości opiekuńczo-wychowawczej, stanowi to konieczny warunek realizacji tego planu

Tok planowania pracy opiekuńczo-wychowawczej w skali placówki:
-rada pedagogiczna placówki precyzuje ogólne cele i zadania oraz kierunki i własną koncepcję pracy, na dłuższy kilkuletni okres, czyli plan perspektywistyczny
- na podstawie założeń planu perspektywistycznego, indywidualnych konsultacji z wychowawcami kierownik placówki lub wytypowany zespół wychowawców przygotowuje projekt planu rocznego
- rada pedagogiczna przyjmuje ten projekt jako plan obowiązujący
- z planu obowiązującego wynikają:
a) plany okresowe
b) plan działalności samorządnej wychowanków
c) plany innych komórek działania opiekuńczo-wychowawczego, jak kółka zainteresowań

OPIEKUNKA DZIECIĘCA -OPIS ZAWODU

OPIS ZAWODU
Opiekunka dziecięca pełni funkcje wychowawczo-opiekuńcze, wykonuje zabiegi higieniczno-pielęgnacyjne, dba o prawidłowy rozwój i bezpieczeństwo dziecka. Posiada wiadomości z zakresu rozwoju psychicznego i fizycznego dziecka, technik i metod oddziaływania wychowawczego, a także umiejętności pielęgnowania i wychowywania dziecka, kierowania zabawą oraz prowadzenia zajęć muzycznych, plastycznych i technicznych. Opiekunka może uczestniczyć w rehabilitacji dzieci z różnego rodzaju upośledzeniami. Opiekunkę dziecięcą cechuje rzetelność, sumienność, odpowiedzialność, cierpliwość. Wskazane są uzdolnienia artystyczne (muzyczne, plastyczne). Jeśli opiekunka dziecięca pracuje z grupą dzieci, wówczas wymagana jest zdolność pracy w szybkim tempie oraz podzielności uwagi. Opiekunka musi być sprawna fizycznie, gdyż pracując z dziećmi, najczęściej musi stać lub chodzić. Ponadto swym wyglądem musi wzbudzać u dzieci pozytywne reakcje. Opiekunka jest przygotowywana do pracy w placówkach opiekuńczo--wychowawczych (żłobki, domy małego dziecka, pogotowia opiekuńcze, oddziały szpitalne, sanatoria, hospicja, zakłady opiekuńcze, przedszkola). Może także znaleźć zatrudnienie w dużych placówkach handlowych, które oferują rodzicom opiekę nad dziećmi podczas dokonywania zakupów, a także w dużych hotelach i pensjonatach oraz domach wczasowych. Możliwa jest również praca w środowisku domowym jako pomoc rodzicom, którzy z różnych powodów muszą pozostawić swoje dzieci pod profesjonalną opieką. Opiekunka pracuje w budynku i na wolnym powietrzu. Godziny pracy zależą od miejsca zatrudnienia. W placówkach, gdzie dzieci pozostają tylko przez określony czas w ciągu dnia, również opiekunka ma stałe godziny pracy. Jeżeli natomiast dzieci przebywają w placówce przez całą dobę, np. w szpitalu czy domu dziecka, opiekunka pracuje w systemie zmianowym, również w dni wolne od pracy. W przypadku zatrudnienia opiekunki przez rodzinę czas pracy jest zazwyczaj dostosowany do godzin, w których rodzice przebywają poza domem.



ZAWÓD OPIEKUNA - zadaniem opiekuna jest wychodzenie naprzeciw potrzebom społecznym oraz kształtującemu się rynkowi pracy, jeśli chodzi o opiekę nad dzieckiem (do 4 roku życia przede wszystkim). Opiekun powinien posiadać szeroki zakres wiedzy z nauk takich jak anatomia i fizjologia dziecka, psychologia, socjologia i pedagogika. Odpowiednia praca z dzieckiem poprzez kształtowanie jego sfery fizycznej jak również zdolności plastycznych czy muzycznych, daje wynik w postaci właściwego rozwoju psychicznego.
Opiekun pracuje z dziećmi w odpowiednich ośrodkach, placówkach opieki, lub też w jego domu rodzinnym, jako samodzielny opiekun. Osoba taka organizuje odpowiednie warunki dla rozwoju osobowości oraz cały czas modyfikuje sposoby zaspakajania potrzeb swoich podopiecznych indywidualizując proces wychowania ze względu na możliwości rozwojowe dziecka. Opiekun dba o zdrowie oraz codzienną higienę dziecka, uczestniczy również w różnego rodzaju rehabilitacjach.



DO GŁÓWNYCH CECH DOBREGO OPIEKUNA NALEŻĄ:
      • cierpliwość
      • niesienie pomocy słabszym
      • postawa opiekuńcza
      • postawa otwarta na potrzeby dzieci
      • wrażliwość
      • wyrozumiałość
      • zdolność do nawiązywania kontaktów oraz dzielenia się emocjami
      • życzliwy stosunek do dzieci
W strukturze postaw opiekuńczych wyodrębnia się:
    • spostrzeżeniowo - empatyczne nastawienie
    • altruizm
    • wiedza oraz zaspokajanie ludzkich potrzeb
    • motywacje działaniowe
POSTAWA OPIEKUŃCZA - jest to pewna stała organizacja o charakterze uczuciowym, poznawczym i behawioralnym. Po raz pierwszy termin ten został zdefiniowany przez Żabickiego, który uważał postawę opiekuńcza za jednolitą linię postępowania, która jest wynikiem zamiłowania do opiekowania się dziećmi. Wyrazem postawy opiekuńczej jest traktowanie dziecka w sposób podmiotowy, a więc między innymi:
      • akceptacja dziecka takim, jakie jest
      • szacunek
      • życzliwość
      • gotowość niesienia pomocy
      • stawianie rozumnych wymagań
Jeśli chodzi o wychowanków placówek całkowitej opieki, to potrzebują oni w szczególności bliskich i serdecznych więzi z innymi osobami, które nie są możliwe do osiągnięcia w jedynie formalnych układach zależności oraz powiązań. Zatem, przy wyborze kandydatów na wychowawców do tego typu placówek należy brać pod uwagę nie tylko ich wykształcenie (tutaj: wyższe studia licencjackie lub magisterskie w zakresie pedagogiki opiekuńczo - wychowawczej), kwalifikacje zawodowe bądź umiejętności psychologiczno-pedagogiczne, lecz także ich cechy osobowe oraz własne zainteresowania, którymi mogliby oni zarazić swoich przyszłych podopiecznych.
Osoba na stanowisku wychowawcy jest zobowiązana do nieustannego podnoszenia własnych kwalifikacji w drodze samokształcenia, uczestnictwa w różnego rodzaju kursach specjalistycznych, studiach podyplomowych czy też konsultacji z doradcą metodycznym. Wychowawcy, którzy są lubiani przez swoich podopiecznych, najczęściej przejawiają następujące cechy:
        • czułość
        • dyskrecja
        • empatia
        • opiekuńczość
        • serdeczność
        • sprawiedliwość
        • sympatia
        • tolerancja
        • troska
        • wyrozumiałość
        • zrozumienie
        • życzliwość
FUNKCJE ZABAWY W OKRESIE PRZEDSZKOLNYM:
  • funkcja autoedukacyjna
  • funkcja edukacyjna
  • funkcja ekspresyjna
  • funkcja manipulacyjna
  • funkcja poznawcza
  • funkcja samoregulacyjna
  • funkcja terapeutyczna
ZABAWA TEMATYCZNA - jest to forma zabawy aktywnej, gdzie dzieci w swoim zachowaniu i mowie traktują przedmioty bądź sytuacje w taki sposób, jakby posiadały one cechy inne niż w rzeczywistości. Zabawy takie mogą mieć dwojaki charakter:
    • odtwórczy (reprodukcyjny) - dzieci starają się odtwarzać pewne zaobserwowane w rzeczywistości sytuacje
    • wytwórczy (twórczy) - bazą są tutaj rzeczywiste sytuacje, które są przekształcane przez dzieci w różny sposób
W obydwu tych rodzajach zabaw dzieci odgrywają główne role, podczas gdy pozostałymi aktorami początkowo są zabawki, a później - rówieśnicy. Zatem w pierwszej fazie zabawy mają charakter indywidualny i dopiero z czasem stają się zabawami społecznymi. Z chwilą osiągnięcia przez dziecko poziomu dojrzałości szkolnej, zainteresowanie tego typu zabawami zaczyna ulegać zmniejszeniu - zabawa tematyczna jest więc zabawą typową dla okresu "wczesnego dzieciństwa".



ZADANIA ZAWODOWE
  • Kształtowanie u dzieci pozytywnych cech osobowościowych, uczestniczenie w wychowaniu moralnym i społecznym
  • Doskonalenie sprawności motorycznej i manualnej dziecka
  • Kształtowanie u dzieci właściwych przyzwyczajeń i nawyków, wdrażanie ich do obowiązkowości i systematyczności
  • Stwarzanie warunków do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju dziecka, zaspokajanie jego potrzeb fizycznych i psychospołecznych
  • Wykorzystywanie w pracy z dzieckiem muzyki, plastyki, utworów literackich
  • Różnicowanie metod wychowawczych i opiekuńczych w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi, z zaburzeniami rozwoju i problemami wychowawczymi
  • Czuwanie nad żywieniem dziecka zgodnym z zaleceniami rodziców, opiekunów, lekarza lub pielęgniarki
  • Pielęgnowanie dziecka zdrowego
  • Współpraca z zespołem terapeutycznym przy pielęgnacji dziecka chorego
  • Udzielanie dziecku pomocy przedmedycznej
  • Realizowanie programu dydaktyczno-opiekuńczo-wychowawczego
  • Sprawowanie opieki nad dziećmi częściowo lub całkowicie pozbawionymi opieki rodzicielskiej, rozpoznawanie symptomów dziecka skrzywdzonego
  • Planowanie pracy dydaktyczno-opiekuńczo-wychowawczej w zależności od wieku dziecka i stanu zdrowia
  • Organizowanie własnego miejsca pracy i środków pracy dydaktyczno--opiekuńczo-wychowawczej z dzieckiem
  • Współpraca z rodzicami lub opiekunami dziecka oraz z zespołem wychowawczo-pielęgnacyjnym
  • Współpraca z pracownikami placówki opiekuńczo-wychowawczej oraz właściwymi instytucjami i organizacjami (sąd rodzinny, kurator, opieka społeczna itp.)
  • Obserwowanie i kontrolowanie prawidłowego rozwoju psychicznego i fizycznego dziecka
  • Samoocena jakości pracy dydaktyczno-opiekuńczo-wychowawczej
  • Przestrzeganie zasad oraz przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ergonomii, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

wtorek, 9 lipca 2013

BADANIA PRZESIEWOWE (TESTY)

Badania (testy) przesiewowe zostały wprowadzone do teorii i praktyki opieki medycznej w połowie lat pięćdziesiątych. W Polsce program ten wprowadzono w 1976r i zmodyfikowano w 1983r.

CEL TESTU PRZESIEWOWEGO
Głównym celem jest wczesne wykrywanie i leczenie zaburzeń w okresie, gdy można jeszcze odwrócić proces chorobowy lub zahamować tempo jego rozwoju (progresji).
Celem testu jest ustalenie rozpoznania. Osoby z wynikiem dodatnim, czyli z podejrzeniem zaburzenia czy choroby, powinny być poddane procesowi diagnozowania w celu wykluczenia lub ustalenia rozpoznania i niezbędnego leczenia.

Bilans dwulatka i czterolatka

O co spyta lekarz? Jaki badania wykona?
W pierwszej kolejności lekarz zmierzy i zważy Twoje dziecko, po czym przyrówna jego wzrost i wagę do siatki centylowej (statystyczna średnia). Sprawdzi także ustawienie stópek oraz ogólną postawę, sposób chodzenia malca. Później przyjdzie pora na ząbki - sprawdzi ich ilość, stan oraz spyta o pielęgnację. Następnie wzrok (czy dziecko nie ma zeza), słuch i mowę. Poza tymi czynnościami, lekarz może Cię spytać o samodzielność dziecka, czy pije i je samo, czy się załatwia na nocniczek. Dodatkowo o to, jak się bawi, jak komunikuje z Tobą oraz czy przesypia noce.

Mowa dwulatka

Małe dziecko nie uczy się języka samodzielnie. Potrzebuje do tego czasu na oswojenie się, szczególnie za pomocą zmysłu słuchu, z językiem najbliższego otoczenia. Maluszek codziennie wsłuchuje się w słowa, które do niego mówisz.

Co powinien umieć dwulatek?

Drugie urodziny dziecka to okazja, by zastanowić się nad tym, co powinien umieć dwulatek. Maluch na pewno już sprawnie chodzi, biega, wszędzie go pełno. Czasem rodzic nie może nadążyć za własnym szkrabem.

PAMIĘTAJ:
Badania bilansowe mają 3- miesięczna tolerancję. Rejestrując dziecko, pamiętaj, iż powinnaś wybrać się na wizytę nie później niż 3 miesiące po urodzinach maluszka.

Bilans dwulatka to ważne badanie profilaktyczne w życiu dziecka. Bilanse badające rozwój i stan zdrowia dziecka są przeprowadzane już od 1976 roku. Bilans dwulatka to drugie badanie tego typu, po bilansie tuż po urodzeniu. Bilans zdrowia dziecka jest przeprowadzany także w czwartym, szóstym, dziesiątym, czternastym i osiemnastym roku życia dziecka. Podczas bilansu lekarz mierzy i waży dziecko, obserwuje jego budowę fizyczną oraz to, jak się bawi i czy nawiązuje kontakt z lekarzem.

Co może wykryć bilans dwulatka?

Bilans dwulatka to trwające mniej więcej pół godziny badanie profilaktyczne, które ocenia tempo rozwoju motorycznego, fizycznego, społecznego i psychicznego dziecka. Lekarz przeprowadzający badanie obserwuje, czy rozwój dwulatka jest prawidłowy, a konkretnie, czy:
  • dziecko potrafi bawić się klockami (umiejętności motoryczne);
  • dziecko się nie garbi (prawidłowy rozwój fizyczny);
  • u chłopca jądra zstąpiły do moszny (prawidłowy rozwój fizyczny);
  • reakcją dziecka na uśmiech jest uśmiech (rozwój społeczny);
  • można utrzymać kontakt wzrokowy z dzieckiem (rozwój społeczny);
  • dziecko potrafi wskazywać obrazki i je nazywać (rozwój psychiczny);
  • dziecko potrafi naśladować odgłosy zwierząt (rozwój psychiczny).
Podczas bilansu lekarz zbiera także wywiad, czyli rozmawia z rodzicami na temat zachowania i zdrowia dziecka. Rodzice lub opiekunowie są cennym źródłem informacji, powinni więc starać się przekazywać je jak najdokładniej. W czasie tego badania można także porozmawiać pediatrą na temat profilaktyki lub zagadnień zdrowotnych nurtujących rodziców.

Prawidłowa waga i wzrost dziecka

Bardzo ważną częścią każdego bilansu zdrowia dziecka jest ważenie i mierzenie malucha. Wzrost i waga dziecka są nanoszone na, tzw. siatki centylowe. Dzięki nim można stwierdzić, czy waga i wzrost dziecka są prawidłowe.Siatka centylowa składa się z dwóch osi. Na poziomej zaznaczany jest wiek dziecka, na pionowej waga lub wzrost. Korzysta się z oddzielnych siatek centylowych dla wagi i wzrostu dziecka oraz z innych siatek dla chłopców i dziewczynek.

Wynik wzrostu i wagi dziecka powinien mieścić się w tych samych kanałach centylowych, gdyż to oznacza harmonijny rozwój fizyczny dziecka. Kanały centylowe to przedziały grupujące wyniki wynoszące:

  • 3-25 percentyli;
  • 25-50 percentyli;
  • 50-75 percentyli;
  • 75-97 percentyli.
Prawidłowe wyniki mieszczą się między 25., a 75. percentylem. Wynik wagowy poniżej 25 percentyli sugeruje niedowagę, a powyżej 75 nadwagę. Wynik powyżej 97. percentyla wskazuje już na otyłość, która jest groźna dla zdrowia dziecka. Te nieprawidłowości dotyczące wagi dziecka mogą wynikać z niezdrowej lub zbyt niskokalorycznej diety, ale także z innych zaburzeń, takich jak na przykład problemy endokrynologiczne. Podobnie jest ze zbyt niskim lub wysokim wynikiem na siatce centylowej dotyczącej wzrostu. Wynik powyżej 3. percentyla może sugerować pewne nieprawidłowości, tak jak wynik powyżej 97. percentyla.

Niekorzystne są także gwałtowne zmiany kanału centylowego, czyli wahania w wynikach pomiędzy bilansami. Jeden kanał centylowy to mnie więcej 25 percentyli, więc jeśli u dziecka zaobserwuje się skok lub obniżenie wyniku o ponad 50 percentyli, lekarz może podejrzewać pewne zaburzenia lub po prostu nieodpowiednią dietę dziecka.

1.Ważenie i mierzenie. Wyniki lekarz nanosi na siatkę centylową, by sprawdzić m.in. czy dziecko rozwija się fizycznie w jednakowym tempie (gwałtowny spadek może być powodem do niepokoju), czy nie jest np. zbyt szczupłe jak na swój wzrost.
2.Ocena budowy i postawy ciała. Pediatra patrzy, czy malec jest symetrycznie zbudowany, czy nie ma np. zapadniętej klatki piersiowej, skrzywionego kręgosłupa, czy nie stawia źle stóp.
3. Osłuchanie serca i płuc badanie ma wykluczyć choroby serca i układu oddechowego.
4. Kontrola słuchu i wzroku (np. czy nie zezuje).
5. Liczenie ząbków sprawdzenie, jaczy wszystkie się wyrżnęły.
6.Sprawdzenie szczepień czy wszystkim obowiązkowym szczepieniom dziecko zostało poddane.
7.Wywiad z rodzicami pozwoli ocenić poziom rozwoju intelektualnego i ruchowego malca.
Rodzicom zadaje się pytania typu:
- czy dziecko potrafi łączyć ze sobą słowa (mówi np.: Mamo chodź);
- czy pewnie chodzi po schodach; czy sygnalizuje potrzeby fizjologiczne;
- czy buduje konstrukcje z klocków itp.
Jeśli coś wzbudzi wątpliwości pediatry, skieruje dziecko do specjalisty (np. okulisty, ortopedy, psychologa) na dodatkowe badania. 
 
TEST PRZESIEWOWY DO WYKRYWANIA ZABURZEŃ W ROZWOJU SOMATYCZNYM
Do najczęściej występujących zaburzeń u dzieci zalicza się:
1 NIEDOBÓR WYSOKOŚCI CIAŁA
Występuje częściej u chłopcówniż wśród dziewcząt. W zależności od wieku stwierdza się go u kilku do kilkunastu procent. Nierzadko niskorosłości towarzyszy opóźnienie dojrzewania.
2 NADMIAR MASY CIAŁA (OTYŁOŚĆ)
Występuje u kilkunastu procent populacji (coraz częściej), częściej u dziewcząt nią u chłopców. Częstość występowania zwiększa się z wiekiem.wczesne wykrywanie nadmiaru masy ciała ma ogromne znaczenie w profilaktyce otyłości w wieku dojrzałym. Istnieje współzależność między otyłością dziecięcą i późniejszych okresów życia.
3 NIEDOBÓR MASY CIAŁA
częstość jego występowania jest trudna do określenia ze względu na znaczne różnice w kryteriach jego oceny i zależnie od wieku określa się ja na kilka do kilkunastu procent populacji.

SPRZĘT POMOCNICZY
1 Waga lekarska dobrze wytarowana. Tarowanie wagi powtarzamy po każdych dziesięciu pomiarach.
2 Miara, centymetr krawiecki
3Ekierka
4 Siatki centylowe wysokości i masy ciała

KRYTERIA DODATNIEGO WYNIKU TESTU
Za dodatni wynik testu uznajemygdy:
1 Wysokość ciała usytuowana jest poniżej 10 centyla
2 pozycja centylowa masy ciała różni się o dwa lub więcej kanałów od pozycji centylowej jego wysokości np.
  • wysokość ciała = 25 centyli, masa ciała powyżej 75 centyli- podejrzenie nadmiaru masy ciała (nadwaga)
  • wysokość ciała = 75 centyli, masa ciała poniżej 25 centyli- podejrzenie niedoboru masy ciała

TESTY PRZESIEWOWE DO WYKRYWANIA ZABURZEŃ WZROKU

Zaburzenia wzroku są następstwem m.in.: wad wrodzonych, zaburzeń w przebiegu rozwoju płodowego, okresu okołoporodowego oraz rozwoju układu wzroku w okresie pourodzeniowym.
Wczesne wykrycie zaburzeń, a zwłaszcza zeza i niedowidzenia pozwala w ogromnej większości przypadkow na uzyskanie prawidłowego widzenia obuocznego. Udzieci w wieku 2-4 lat wykonuje się badanie w kierunku wykrycia zeza i nieprawidłowej ostrości wzroku.W klasie III dodatkowo sprawdza się zaburzenie widzenia barw.

TEST PRZESIEWOWY DO WYKRYWANIA ZEZA

RODZAJ TESTU
Test składa się z trzech części:
1 Wywiad od rodziców dziecka w wieku 2 i 4 lat dotyczący:
_ zaobserwowanych objawów zeza u dziecka
_ występowania zeza u rodzeństwa
2 Badanie obecności widocznego zeza, w wieku 2, 4,6 lat:
_ obserwacja ustawienia gałek ocznych
_ badanie symetri odbicia światła na rogówkach (test Hirschberga)
3 Badanie skłonności do zezowania za pomocą testu naprzemiennego zasłaniania oczu ( cover test) w wieku 4,6 lat

WARUNKI BADANIA
Badanie należy przeprowadzić w widnym pomieszczeniu, zalecane światło dziennne.
W czasie badania dziecko powinno siedzieć twarzą do okna, naprzeciwko osoby przeprowadzającej test. Dzieci najmłodsze powinny siedzieć na kolanach rodzica.

PRZEBIEG BADANIA
1 Wywiad od rodziców
2 Badanie widocznego zeza
_ badanie ustawienia gałek ocznych
_ badanie odbicia światła na rogówkach ( test Hirschberga)
3 Naprzemienne zasłanianie oka COVER TEST
Polecamy, aby dziecko patrzyło prosto przed siebie, najlepiej na badającego. Prosimy, aby nie zamykało oczu w czasie zasłaniania jednego oka. Badający zasłania na przemian raz jedno, raz drugie oko. Obserwujemy, czy w chwili szybkiego odsłaniania oka gałka oczna wykonuje ruch od strony nosa lub skroni do pozycji centralnej, lub z góry czy dołu do pozycji centralnej. Za dodatni wynik testu uważa się gdy stwierdzimy ruch gałki ocznej w czasie testu.

TEST PRZESIEWOWY DO WYKRYWANIA NIEPRAWIDŁOWEJ OSTROŚCI WZROKU

1 Badanie za pomocą tablic optotypami w postaci figur geometrycznych (u dzieci 4-letnich)
2 Badanie za pomocą tablic widełkowych ( u dzieci 6-letnich)
3 Badanie za pomocą tablic cyfrowych ( u dzieci powyżej 7 r. ż.)
U dziecka 4-letniego z dodatnim wynikiem testu, badanie należy powtórzyć po upływie około miesiąca. Jeśli wynik tego badania będzie ponownie dodatni, należy dziecko skierować do lekarza okulisty.

TEST PRZESIEWOWY DO WYKRYWANIA USZKODZEŃ SŁUCHU

Uszkodzenie słuchu występuje od kilku do kilkunastu procentdzieci i młodzieży w wieku przedszkolnym i szkolnym. Najczęściej w tych grupach wiekowych występuje uszkodzenie słuchu w stopniu lekkim i średnim.
Uszkodzenie słuchu może być wrodzone, następstwem zaburzeń okresu okołoporodowego lub nabyte w okresie pourodzeniowym. Najczęstrzą przyczyną nabytych uszkodzeń słuchu są stany zapalne górnych dróg oddechowych, zapalenie ucha środkowego oraz przebyte choroby zakaźne np. świńka, odra.
U dzieci 4 letnich badanie wykonuje się metodą szeptu ,, pokaż co słyszysz” Badanie należy wykonać w pomieszczeniu:
  • o długości co najmniej 3,5 m w przypadku kiedy badamy dziecko 4 letnie, oraz 5,5 m gdy badane są dzieci starsze.
  • w którym nie ma źródła hałasu( np. pracująca lodówka, radio, wentylator).
  • do którego nie dochodzi hałas zewnętrzny z ulicy
Badanie należy wykonać bez objawów infekcji nosa, gardła, uszu.Słuch każdego ucha badamy oddzielnie. W tym celu należy ,,zagłuszyć” ucho niebadane. Dziecko 4 letnie siedzi naprzeciwko badającego na kolanach matki, która zasłania ucho niebadane. Prosimy, aby dziecko pokazało palcem usłyszaną część ciała, albo wskazało właściwy obrazek.
Jeżeli dziecko nie nawiązuje kontaktu z badającym i nie wykonuje poleceń, należy badanie powtórzyć innego dnia prosząc matkę, aby przygotowała je do kolejnego badania poprzez zabawę w domu.

TESTY PRZESIEWOWE DO WYKRYWANIA ZABURZEŃ UKŁADU RUCHU
Celem testów przesiewowych jest wykrywanie u dzieci i młodzieży następujących zaburzeń układu ruchu:
  • bocznego skrzywienia kręgosłupa (skolioza)
  • nadmiernej kifozy piersiowej
  • zniekształceń statystycznych kończyn dolnych: koślawość kolan i stóp płasko- koślawych
     
TEST PRZESIEWOWY DO WYKRYWANIA BOCZNEGO SKRZYWIENIA KRĘGOSŁUPA
1. Badanie symetri osi długiej kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej.
Polecamy, aby dziecko staneło tyłem do badającego, przyjmując postawę swobodną, patrząc prosto przed siebie, z kończynami spuszczonymi wzdłuż ciała i kończynami dolnymi wyprostowanymi. Badający ogląda przebieg osi długiej kręgosłupa zwracając uwaę na jej symetrię.Następnie badamy palpacyjnie przebieg wyrostków kolczystych. Przesuwamy opuszkami rozstawionych palców wskazującego i środkowego, wzdłuż krawędzi zew. Wyrostków kolczystych, od kręgosłupa szyjnego do kości krzyżowej.Uciskając dość mocno skóra zaczerwieni się i można wówczas oglądać ponownie przebieg osi długiej kręgoałupa.
2. Badanie symetri klatki piersiowej i okolicy lędźwiowej podczas skłonu w przód.
Polecamy, aby dziecko wykonało skłon w przód, w czasie którego:
  • głowa ustawiona jest symetrycznie i opuszczona ku dołowi
  • kąt między klatką piersiową a jamą brzuszną jest zbliżony do prostego
  • kończyny dolne są swobodnie i symetrycznie opuszczone w dół
  • kończyny dolne są wyprostowane w obu stawach kolanowych
Oglądamy uwypuklenie klatki piersiowej, zwracając uwagę na symetrię prawej i lewej jej strony.


Badanie fizykalne układu kostno-stawowego
  • wywiad
  • oglądanie
  • badanie palpacyjne stawów
  • badanie zakresu ruchów w stawach

Kolejność badania


Wywiad:

  • Rodzinne występowanie chorób układu kostno-stawowego
  • Utrudnienia w wykonywaniu ruchów (niemożność uzyskania pełnego zakresu ruchów w jednym lub wielu stawach (zwyrodnienie chrząstek stawowych, zapalenie torebki stawowej, zrosty w obrębie ścięgien)
  • Sztywność stawów spowodowana zanikiem chrząstki i rozluźnieniem torebki stawowej
  • Obrzęk okolicy stawu polegający na powiększeniu objętości stawu połączony z nagromadzeniem płynu
  • Charakter bólu, lokalizacja, nasilenie, uwarunkowania, np.Wędrujący, stały, jednostawowy, tępy, piekący


Badanie kończyn dolnych

Polega na:

  • oglądaniu kształtu, umięśnienia, proporcji, długości kończyn dolnych
  • badaniu palpacyjnym stawów
  • określeniu zakresu ruchów w stawach: stopy, skokowych, kolanowych, biodrowych
  1. Odwracanie stopy przy ustabilizowanym stawie skokowym
  2. Nawracanie stopy przy ustabilizowanym stawie skokowym
  3. Ustabilizowanie pięty, odwracanie i nawracanie stopy
  4. Zginanie w stawie biodrowym i kolanowym
  5. Rotacja zewnętrzna i wewnętrzna stawu biodrowego
  6. Odwodzenie w stawie biodrowym

    Krzywizny kręgosłupa

  • Lordoza – przód
  • Kifoza – tył
  • Skolioza – skrzywienie boczne


Badanie kręgosłupa

I sposób określania skoliozy

  • Zaznaczamy w pozycji skłonu wyrostki kręgów uciskiem palców lub pisakiem.
  • Następnie oglądamy symetrię wyrysowanej linii wyrostków kolczystych.
  • Badający układa swoje kciuki na dolnych kątach łopatek i obserwuje czy obie dłonie są na jednakowej wysokości
  • Badający obserwuje wysokość talerzy biodrowych czy są na tej samej wysokości
  • Obserwacja wysokości bruzd podkolanowych – czy są na tej samej wysokości

II sposób określania skoliozy - badanie kręgosłupa za pomocą pionu

Hipotetyczna linia pionowa, opuszczona z guzowatości potylicznej, powinna prawidłowo przechodzić przez środek wyrostka kolczystego kręgu (szyjnego) C7 i przez szparę między pośladkową.


Odchylenie kręgosłupa od liniiskrzywienie boczne (scoliosis),

Przyczyny skoliozy:

  • różnica długości kończyn dolnych,
  • wady budowy kręgów
  • schorzenia układu nerwowego i nerwowo-mięśniowego, np. mózgowe porażenie dziecięce, dystrofia mięśniowa,
  • guzy rdzenia kręgowego
  • schorzeniach metabolicznych, np. osteoporoza

Badanie symetrii klatki piersiowej i uwypuklenia wału mięśniowego w okolicy lędźwiowej


Test Adamsa

  • Przebieg badania
  • Należy ustawić badanego bokiem do osoby badającej. Badany po złączeniu dłoni wykonuje skłon tułowia do przodu, tak aby palce rąk dotykały przestrzeni między palcami stóp. Test ten ujawnia różnice wysklepienia prawej i lewej strony tułowia. W przypadku skoliozy obserwujemy garb żebrowy i wał mięśniowy po stronie skrzywienia.

Dodatni wynik badania kręgosłupa

  • Długa oś kręgosłupa, badana oglądaniem i po oznaczeniu pisakiem wyrostków kolczystych nie przebiega prostolinijnie, lecz odchyla się na bok.
  • Sznurek spuszczony ze środka guzowatości zewn. kości potylicznej nie pada na szparę między pośladkową, lecz odchyla się od niej.
  • Stwierdza się uniesienie po jednej stronie klatki piersiowej garb żebrowy lub wał mięśniowy w okolicy lędźwiowej.

Badanie ruchów czynnych kręgosłupa

  • zgięcie i prostowanie – największy zakres w części szyjnej i lędźwiowej kręgosłupa,
  • zgięcia boczne w płaszczyźnie czołowej – największy zakres w odcinku piersiowym,
  • ruchy obrotowe – największy zakres w odcinku szyjnym,
  • ograniczenie ruchomości może być związane ze zniekształceniami kostnymi, zmianami zwyrodnieniowymi, procesami zapalnymi lub nowotworowymi.
Badanie palpacyjne kręgosłupa
  • Sprawdzamy budowę i bolesność wyrostków ościstych kręgosłupa
  • Oceniamy bolesność kręgów.
  • Objaw szczytowy – wywieramy ucisk na szczyt głowy pacjenta stojącego „na baczność”, co wyzwala ból kręgosłupa na wysokości toczącego się procesu chorobowego.