Zawód: opiekunka dziecięca

  Zadania i czynności
Niania (opiekunka dziecięca) zajmuje się dziećmi w wieku 0–4 lat; pielęgnuje je, wychowuje, dba o ich prawidłowy rozwój i bezpieczeństwo.
Jej zadaniem jest nawiązanie kontaktu werbalnego i pozawerbalnego , a w szczególności zapewnienie poczucia bezpieczeństwa każdemu dziecku powierzonemu jej opiece.
Do jej zadań należy poznawanie indywidualnych właściwości i tempa rozwoju dziecka, kształtowanie właściwej aktywności i samodzielności dziecka w czynnościach codziennych i zabawie oraz pozytywnych cech jego charakteru, wypracowywanie u dzieci społeczno-pożytecznych przyzwyczajeń i nawyków. Opiekunka dziecięca zaspokaja podstawowe potrzeby biologiczne i psychospołeczne powierzonych jej opiece dzieci. Organizuje im prawidłowy tryb życia.
Zadania te realizuje za pomocą różnych codziennych czynności.
W ciągu dnia pracy wykonuje wiele zabiegów higieniczno-pielęgnacyjnych. Kąpie, myje, przewija, wyciera, czesze. Utrwala przy okazji u dziecka nawyki higieniczne oraz załatwianie potrzeb fizjologicznych we właściwym czasie.
Czuwa nad prawidłowym odżywianiem dzieci – karmi je lub pomaga przy spożywaniu posiłków. Prowadzi z dziećmi zabawy ogólnorozwojowe i stymulujące rozwój. Organizuje zabawy i spacery na świeżym powietrzu. Zaopatruje dzieci w odpowiednie do wieku zabawki i pomoce do zajęć.
Dba o wystrój i higienę pomieszczeń, w których przebywają dzieci. Obserwuje stan zdrowia dzieci. Stara się zapobiegać zachorowaniom i rozprzestrzenianiu się chorób w grupie dzieci. W razie potrzeby udziela pierwszej pomocy.
Omówione powyżej zadania i czynności robocze w całości są realizowane przez opiekunki dziecięce na tych stanowiskach pracy, gdzie powierzone ich opiece dzieci nie mają kontaktów ze środowiskiem rodzinnym lub kontakt ten jest znacznie ograniczony.
Środowisko pracy
Praca opiekunki dziecięcej odbywa się w budynku i na wolnym powietrzu. W ostatnich latach popularne staje się zatrudnianie opiekunek dziecięcych w domach, u rodzin z małymi dziećmi.
Podnoszenie dzieci, noszenie je na rękach, schylanie się do nich stwarzają u opiekunek dziecięcych predyspozycje do zmian dyskopatycznych po kilkunastu latach pracy.

warunki społeczne
Praca w zawodzie opiekunki dziecięcej związana jest z bardzo intensywnymi kontaktami z ludźmi. Są to przede wszystkim kontakty z dziećmi oddanymi pod opiekę, ale też z lekarzem, psychologiem, czy też rodzicami dziecka (o ile żyją i są prawnymi opiekunami dziecka)

warunki organizacyjne
Godziny pracy opiekunek dziecięcych zależą od rodzaju placówek, w których są zatrudnione. W placówkach dziennego pobytu, godziny te są stałe, od rana do późnego popołudnia, w dni powszednie.
 Praca opiekunki dziecięcej wiąże się z odpowiedzialnością za zdrowie i bezpieczeństwo powierzonych jej dzieci. Ma też miejsce odpowiedzialność społeczno-moralna, gdyż opiekunki dziecięce kształtują postawy dzieci wobec życia w społeczeństwie. Im mniejszy jest kontakt dziecka ze środowiskiem rodzinnym – tym większa odpowiedzialność społeczno-moralna opiekunki dziecięcej.



Wymagania psychologiczne
Cały proces pracy opiekunki dziecięcej opiera się na niezwykle intensywnych relacjach z powierzonymi jej opiece dziećmi. Opiekunka dziecięca musi więc mieć umiejętność swobodnego i spontanicznego nawiązywania z nimi kontaktów. Aby dobrze porozumiewać się z dzieckiem, powinna jasno i poprawnie formułować oraz wypowiadać swe myśli.
Każde dziecko jest indywidualną i niepowtarzalną jednostką, indywidualne są też jego potrzeby. Opiekunka powinna akceptować wszystkich podopiecznych, aktywnie i wrażliwie reagować na ich potrzeby. Nie może okazywać im swoich negatywnych emocji, takich jak gniew czy złość, nawet gdyby została sprowokowana sytuacją. W kontaktach z dziećmi konieczne jest zrównoważenie emocjonalne.

Ważnymi cechami opiekunki dziecięcej są więc: umiejętność rozwiązywania problemów zawodowych, kierowania i współdziałania w pracy zespołowej oraz łatwość porozumiewania się z otoczeniem.

Pożądane cechy osobowości opiekunki dziecięcej to: równowaga emocjonalna, duża szybkość reakcji, mała podatność na zmęczenie i odporność na stresy.
Niezależnie od okoliczności, opiekunka musi wykonywać swoją pracę cierpliwie, wytrwale i dokładnie. Prawidłowy rozwój i bezpieczeństwo powierzonych jej opiece maluchów, zależy głównie od jakości jej pracy.
Szybki refleks i spostrzegawczość opiekunki pozwalają uniknąć niebezpiecznych sytuacji, które mogą się zdarzać podczas zajęć z grupą małych dzieci.
Pracę z dziećmi bardzo ułatwia zdolność logicznego rozumowania oraz sprawna pamięć. Opiekunka dziecięca, która zna każdy szczegół biografii swych podopiecznych, umie przewidzieć ich zachowania w większości sytuacji.
Na pewno łatwiej jest prowadzić zajęcia z dziećmi osobie, która posiada uzdolnienia artystyczne, związane np. z malowaniem, rysowaniem, śpiewem czy recytacją.
Do przydatnych w zawodzie można zaliczyć zainteresowania problematyką związaną z dzieckiem i jego rozwojem, psychologią opiekuńczo-wychowawczą czy tematyką biomedyczną. Opiekunki powinny wykazywać dbałość o wygląd zewnętrzny, gdyż są dla dzieci wzorami (w domach dziecka jedynymi) w tym zakresie.



Wymagania fizyczne i zdrowotne
Praca opiekunki dziecięcej zaliczana jest do prac lekkich. Pracownica musi być ogólnie sprawna fizycznie, gdyż dominujące czynności motoryczne na tym stanowisku to stanie i chodzenie. Przeciwwskazaniami są więc: znaczne skrzywienia kręgosłupa i płaskostopie.
Nie dające się wyrównać wady serca, niewydolność układu oddechowego uniemożliwiają pracę w ruchu. Opiekunka nie może być ani otyła ani rażąco wątła. Jej twarz nie powinna nosić śladów zniekształceń, aby nie wzbudzała lęku u dzieci. Czynności pielęgnacyjne i wiele typów zajęć z dziećmi wymagają sprawności rąk, a w szczególności – palców.
W pracy opiekunki dziecięcej bardzo istotne są: dobry słuch i wzrok. Dopuszczalna są wady wzroku skorygowane szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi oraz wady słuchu – specjalnymi aparatami.
Wszelkie wady wymowy są bezwzględnymi przeciwwskazaniami do wykonywania zawodu.
Przeciwwskazaniem bezwzględnym jest też nosicielstwo chorób zakaźnych i pasożytniczych oraz zaburzenia psychiczne, zaburzenia równowagi, epilepsja i nałogi.



Warunki podjęcia pracy w zawodzie
Wykonują zawód opiekunki dziecięcej istotne jest podwyższanie pozycji zawodowej przez stałe doskonalenie i aktualizowanie wiedzy fachowej, stosowanie nowych rozwiązań w praktyce zawodowej i osiąganie dzięki temu lepszych rezultatów własnej pracy.



Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych
W zawodzie opiekunka dziecięca można podjąć pracę w późniejszym wieku. Dotyczy to zazwyczaj sytuacji, gdy ktoś miał dłuższą przerwę w zatrudnieniu, lub później zdobył odpowiednie kwalifikacje. Jeśli u kandydatki do pracy uprawniony lekarz nie stwierdzi przeciwwskazań zdrowotnych, a ogólna kondycja fizyczna ubiegającej się o zatrudnienie jest dobra, górną granicę wieku można w przybliżeniu określić na 50 lat. Ostateczna decyzja w konkretnych przypadkach powinna należeć do lekarza zakładowego.
Kształcenie w tym zawodzie można podjąć przed ukończeniem 35. roku życia.

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE OPIEKUNKA DZIECIĘCA

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIEA

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

1) wyjaśniać pojęcia z zakresu rozwoju psychomotorycznego dziecka;

2) diagnozować i oceniać poziom rozwoju psychomotorycznego dziecka;

3) stwarzać warunki do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju dziecka;

4) doskonalić sprawność motoryczną i manualną dziecka;

5) planować i organizować zabawy w poszczególnych okresach rozwojowych dziecka;

6) uczyć dzieci posługiwania się przedmiotami codziennego użytku i zabawkami;

7) planować oddziaływania wychowawcze, z uwzględnieniem sfery emocjonalnej i społecznej dziecka;

8) wykorzystywać utwory literackie w pracy z dzieckiem;

9) stwarzać warunki zapobiegające powstawaniu choroby sierocej u dzieci;

10) wykonywać pomoce do zabaw;

11) wykorzystywać muzykę w pracy z dziećmi;

12) kształtować u dzieci pozytywne przyzwyczajenia i nawyki;

13) nawiązywać i podtrzymywać emocjonalny kontakt z dziećmi;

14) organizować pracę wychowawczą z dziećmi w poszczególnych grupach rozwojowych;

15) stymulować aktywność poznawczą dzieci, kształtować osobowość i pozytywne stany emocjonalne u dzieci;

16) modyfikować metody wychowawcze w pracy z dziećmi z zaburzeniami w rozwoju i z

problemami wychowawczymi;

17) wykonywać czynności pielęgnacyjne zaspokajające potrzeby biologiczne dziecka;

18) prowadzić zajęcia wychowawcze zaspokajające potrzeby psychospołeczne dziecka;

19) rozróżniać czynniki chorobotwórcze, klasyfikować i charakteryzować choroby dziecięce;

20) współpracować z zespołem terapeutycznym przy pielęgnacji chorego dziecka;

21) dbać o bezpieczeństwo dzieci;

22) rozpoznać symptomy zespołu dziecka krzywdzonego;

23) udzielać pierwszej pomocy;

24) podejmować działania profilaktyczne;

25) wyjaśniać znaczenie edukacji prozdrowotnej w ochronie zdrowia fizycznego,

psychicznego i społecznego dziecka;

26) planować i realizować edukację prozdrowotną i promować postawy prozdrowotne;

27) współ pracować w zespole wychowawczo-pielęgnacyjnym;

28) korzystać z różnych źródeł informacji w celu doskonalenia umiejętności zawodowych;

29) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;

30) organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;

31) postępować zgodnie z zasadami etyki;

32) przestrzegać praw dziecka;

33) stosować przepisy prawa dotyczące wykonywania zadań zawodowych;

34) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej.

Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych "Podstawy przedsiębiorczości".

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu:

1) zamiłowanie do pracy z dzieckiem;

2) zrównoważone reakcje emocjonalne;

3) umiejętność nawiązywania kontaktu z dzieckiem;

4) tolerancja;

5) wrażliwość estetyczna;

6) uzdolnienia artystyczne i manualne;

7) spostrzegawczość;

8) wytrwałość i cierpliwość;

9) obowiązkowość i odpowiedzialność;

10) dobra kondycja psychofizyczna;

11) kreatywność.

2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie opiekunka dziecięca powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

1) określania poziomu rozwoju fizycznego i psychomotorycznego dziecka;

2) planowania pracy opiekuńczej, pielęgnacyjnej i wychowawczej w zależności od wieku dziecka i rodzaju placówki sprawującej opiekę;

3) prowadzenia zabaw i zajęć stymulujących rozwój dziecka;

4) kształtowania cech osobowości dziecka oraz pożądanych przyzwyczajeń i nawyków;

5) kształtowania aktywności i samodzielności dziecka;

6) zaspokajania potrzeb biologicznych i psychospołecznych dziecka;

7) nawiązywania i utrzymywania uczuciowego kontaktu z dzieckiem;

8) czuwania nad zgodnym z normami żywieniowymi odżywianiem dziecka;

9) obserwowania stanu zdrowia dziecka;

10) stosowania zabiegów profilaktycznych i prostych zabiegów leczniczych oraz podawania

leków na zlecenie lekarza;

11) współpracy z rodzicami lub prawnymi opiekunami dziecka.

3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie opiekunka dziecięca może podejmować pracęw:

1) żłobkach;

2) przedszkolach;

3) domach małego dziecka;

4) sanatoriach;

5) dziecięcych oddziałach szpitalnych;

6) placówkach opiekuńczo-wychowawczych,

7) środowisku domowym dziecka.

4. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie opiekunka dziecięca powinna posiadać lub zapewnić

dostęp do następujących pracowni:

1) wychowania dziecka;

2) pielęgnowania dziecka;

3) wychowania technicznego i plastycznego;

4) wychowania muzycznego;

5) literatury dziecięcej.

Pracownia wychowania dziecka powinna być wyposażona w:

1) meble dziecięce;

2) kąciki tematyczne: higieniczny, fryzjerski, kuchenny, pokój lalek, gabinet lekarski;

3) zabawki i pomoce dla niemowląt;

4) zabawki i pomoce dla dzieci w drugim roku życia;

5) zabawki i pomoce dla dzieci w trzecim roku życia;

6) zabawki i pomoce dla dzieci w czwartym roku życia;

7) pomoce dydaktyczne:

a) filmy i przezrocza o tematyce dotyczącej wychowania dziecka,

b) tablice, plansze, schematy,

c) inwentarz rozwojowy, karty rozwoju psychomotorycznego dziecka,

d) albumy,

e) płyty CD.

Pracownia pielęgnowania dziecka powinna być wyposażona w:

1) łóżeczka dla niemowląt;

2) łóżeczka dla noworodków;

3) stoły do przewijania;

4) fantom noworodka;

5) fantom niemowlęcia;

6) stolik zabiegowy;

7) wagę lekarską;

8) kącik do kąpieli;

9) kącik do karmienia niemowlęcia;

10) kącik do jedzenia;

11) kącik higieniczny;

12) instalację bieżącej wody;

13) szafy lub regały na bieliznę pościelową i bieliznę dziecięcą, ręczniki, myjki, ścierki, pieluchy, wyprawkę noworodka;

14) szafy na środki do pielęgnacji, środki antyseptyczne, środki do bandażowania i opatrywania ran, apteczkę pierwszej pomocy;

15) szafy lub regały na sprzęt i przybory (lub zestawy), w szczególności do:

a) mycia łóżeczek,

b) toalety niemowląt,

c) kąpieli niemowląt,

d) pojenia i karmienia niemowląt,

e) mierzenia temperatury,

f) toalety jamy ustnej,

g) likwidacji zmian skórnych,

h) podawania leków drogą doustną,

i) wykonywania kompresów, okładów;

16) środki dydaktyczne do promowania zdrowia.

Pracownia wychowania technicznego i plastycznego powinna być wyposażona w:

1) ławki lub stoliki;

2) krzesła;

3) szafy lub regały na gotowe prace;

4) szafy lub regały na biblioteczkę dziecięcą i na wydawnictwa dotyczące prac ręcznych;

5) techniczne środki kształcenia;

6) tablice korkowe;

7) materiały, narzędzia i przybory do różnorodnych prac technicznych i plastycznych;

8) maszynę do szycia;

9) żelazko i deskę do prasowania;

10) zgrzewarkę do folii;

11) krosna;

12) stolik podręczny;

13) instalację bieżącej wody;

14) elektryczny piec do wypalania wyrobów ceramicznych.

Pracownia wychowania muzycznego powinna być wyposażona w:

1) płytotekę z nagraniami utworów dla dzieci;

2) śpiewniki dziecięce;

3) instrumenty muzyczne, w szczególności: grzechotki, tamburyn, dzwonki, flet prosty,

keyboard (lub pianino);

4) radio, magnetofon, odtwarzacz płyt CD;

5) telewizor, magnetowid, odtwarzacz DVD;

6) literaturę przedmiotową.

Pracownia literatury dziecięcej powinna być wyposażona w:

1) biblioteczkę literatury dziecię cej;

2) zestaw tablic z zakresu fonetyki języka polskiego;

3) plansze obrazujące narządy artykulacyjne.

5. Praktyczna nauka zawodu powinna być realizowana w wymiarze nie mniejszym niż25 % ogólnej liczby godzin przeznaczonych w ramowym planie nauczania na zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia zawodowego - w grupach do 6 osób, w prawidłowo wyposażonych:

1) domach małego dziecka lub innych placówkach opieki całodobowej;

2) dziecięcych oddziałach szpitalnych;

3) żłobkach.

6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta,zawierają następujące bloki programowe:

1) wychowanie dziecka;

2) pielęgnowanie dziecka;

3) wychowanie techniczne i artystyczne;

4) podstawy działalności zawodowej;

5) podstawy prawa i ekonomiki w ochronie zdrowia.

BLOK: PIELĘGNOWANIE DZIECKA

1. Cele kształcenia

Uczeń(słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

1) wyjaśniać budowę i funkcjonowanie organizmu ludzkiego z uwzględnieniem poszczególnych okresów rozwojowych;

2) opisywać zmiany ilościowe i jakościowe, tempo i uwarunkowania rozwoju małego dziecka;

3) opisywać objawy kliniczne, leczenie i rehabilitację

w chorobach i zaburzeniach okresu dziecięcego;

4) charakteryzować placówki opiekuńczo-wychowawcze;

5) wykonywać czynności pielęgnacyjne zaspokajające potrzeby biologiczne i psychospołeczne dziecka;

6) pielęgnować dziecko chore i niepełnosprawne;

7) stosować działania profilaktyczne w pielęgnowaniu małego dziecka;

8) współpracować z zespołem terapeutycznym w procesie rehabilitacji dziecka chorego i rekonwalescenta;

9) oddziaływać wychowawczo podczas wykonywania czynności pielęgnacyjnych;

10) uczestniczyć w terapii farmakologicznej zaleconej u dzieci chorych i rekonwalescentów;

11) obserwować dziecko i interpretować zaobserwowane objawy, reagować na nie;

12) uczyć dzieci wykonywania czynności higienicznych;

13) objaśniać istotę, okresy, objawy choroby sierocej i stwarzać warunki zapobiegające jej powstawaniu;

14) przestrzegać w pracy zasad aseptyki i antyseptyki, prowadzić bieżącą dezynfekcję sprzętu i zabawek;

15) przestrzegać wymagań higienicznych i zdrowotnych oraz zapobiegać powstawaniu infekcji wewnątrz zakładowych;

16) planować i organizować pracę pielęgnacyjną w grupie dzieci;

17) przygotowywać posiłki dla niemowląt i dzieci w wieku po niemowlęcym zgodnie z obowiązującymi normami żywieniowymi;

18) współpracować w zespole opiekuńczo-wychowawczym.

2. Treści kształcenia (działy programowe)

Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:

1) budowa i czynności układów i narządów, z uwzględnieniem odrębności rozwojowych dziecka;

2) potrzeby biologiczne małego dziecka;

3) choroby występujące w wieku małego dziecka;

4) placówki opiekuńczo-wychowawcze, ich cele i zadania;

5) ogólne zasady pielęgnowania dzieci zdrowych;

6) opieka nad chorymi dziećmi;

7) przyczyny i objawy choroby sierocej;

8) metody zapobiegania chorobie sierocej;

9) planowanie i organizacja pracy z grupą dzieci;

10) profilaktyka w placówkach opiekuńczo-wychowawczych;

11) rola opiekunki dziecięcej w określaniu stanu zdrowia dziecka i zapobieganiu chorobom;

12) żywienie niemowląt i małych dzieci.